Silah Bırakma ve Silahsızlanma Deneyimleri Panel Serisi’ne ait olan Silah Bırakmada Taraflar: İrlanda Deneyimi başlıklı ikinci panelimizi düzenledik.
Diyarbakır Siyasal ve Sosyal Araştırmalar Enstitüsü (DİSA) ve Eğitimde Ortak Çözüm Derneği’nin düzenledikleri panel 4 mayıs 2013 tarihinde Sinn Fein milletvekili Conor Terence Murphy ve BDP Eş-başkan yardımcısı, DİSA kurucusu Meral Danış Beştaş’ın katılımı ile yapıldı.
Meral D. Beştaş kimlik, kültür ve coğrafya reddinin çatışmanın temelinde yer alan bir sorun olduğunu ve son isyanın bir örgüt sorunu değil bir halk hareketi olduğunu belirtti. 3 Ocak 2013 tarihinden bu yana başlayan sürecin silahlı güçlerin sınır dışına çıkmasına indirgenemeyeceğini hatırlattı. Barış ve demokratikleşmenin karşı karşıya konmasını kabullenmediklerini ve tek-adamcılığa dayalı bir ülke yönetim tarzını değil çoğulculuğu savunduklarını vurguladı.
Conor T. Murphy K.İrlanda’da askeri işgalin bir yüzyıl önce başladığını ve sürdürülebilir bir barışın garantisinin İrlanda Cumhuriyetçi geleneği olduğunu hatırlattı. İngiliz hükümetinin çatışmayı sonlandırma nedenlerinin İrlanda Cumhuriyetçi Hareketi’nin barış isteme nedenlerinden farklı olduğunu hatırlattı. Barışı sağlama alabilecek faktörlerin kapsayıcı diyalog, barışçı ortam, açık tartışma imkanı, iyi zamanlama yeteneği ve uluslararası destek olduğunu belirtti. Güvensizlik ve vetoları engelleyen en önemli faktörlerin dışlamama ve dinamik algılama olduğunu savundu. Murphy, “diyalog başlangıçta örtülü olabilir ancak giderek katılımcı olmalı” dedi.
Eski İRA hükümlüsü, milletvekili Murphy, savaşın taraflarının kendi kitleleri nezdinde ciddi bir çoğunluk tarafından desteklenmelerinin önemli bir fırsat olduğunu, uluslararası desteğin bu avantajın ardından geldiğini anlattı. Sinn Fein’in yanısıra İRA’nın da müzakere sürecine katılmaması için başlangıçta çok baskı olduğunu ve bu baskının kırılarak demokratik siyasete alan açıldığını anlattı. Müzakere süreçleri ile ilgili Conor Murphy, özgürlük hareketleri açısından en kritik halkanın kendi halkıyla diyalog olduğunu vurguladı.
Tek kişi üzerinden yürütülen müzakerelerin zor ancak mümkün olduğunu buna rağmen K. İrlanda’da Cumhuriyetçi liderlerin büyük salonlarda halkın sorularına yanıtlar verdiklerini anlattı.
Sinn Fein’de yönetime her yıl 6 kadın 6 erkek delege seçtiklerini; siyasal tutsakların serbest bırakılmasını ciddi bir kazanım olarak kabul ettiklerini; onların sadece siyasal değil ekonomik toplumsal yaşamda da hak ettikleri yerlere gelmeleri için çaba gösterdiklerini aktardı.
Meral Danış Beştaş, Kürt siyasal hareketinin hiçbir talebinden vazgeçmediğini ve müzakere olsa bile siyasal iktidarla bir ittifak yapmadıklarını ancak barış dilini kullanmak istediklerini söyledi. Meşruiyet alanında yasaları zorlayan bir isyanın temsilcileri olduklarını vurguladı. Aynı zamanda bir avukat olan Beştaş, yürütülen süreçte her gün aslında TCK hükümlerinin görüşmelerle çiğneniyor olduğunu hatırlatarak ”zaten yasalar böyle değişir bir de bunu hayatımızdan ölümü çıkararak yaparsak daha iyi olur” dedi.
C.T Murphy, Bölgesel Kalkınma Bakanı olarak barışın bölgesel eşitsizliğe olumlu bir katkısının olması için çok pazarlık ettiklerini ve emek verdiklerini söyledi ancak bunun çok çatışmalı bir süreç olduğunu belirtti. Bir başka soruya verdiği yanıtta İrlandalı parlamenter İRA’dan kopan grupların eylemlerinin polis sızmasına çok açık hale geldiği bilgisini verdi. 1995’de ilk kez İrlanda Özgürlük Hareketi’ne kısmı siyasal katılım alanı açıldığını bu alanın giderek 30 yılda genişlediğini aktardı. Bugün artık K. İrlandalı çocukların anadillerinde eğitim gördüklerini anlattı.
Tutuklu Batman Belediye Başkanının siyasi tutuklu ve hükümlülerin barış mücadelesine katkısına ilişkin mektubu dikkatle dinlendi.
Meral Danış Beştaş ve Conor Terence Murphy barış süreci ile birlikte mücadelelerinin yeni bir evreye girdiğini fikrini hatırlatarak paneli tamamladılar.