Diyarbakır Siyasal ve Sosyal Araştırmalar Enstitüsü’nün (DİSA) Adalet ve Barış İnşası Araştırma Programı çerçevesinde başlattığı Çatışma Çözümü ve Barış İnşası: Dünya Deneyimleri Serisi Projesi kapsamında 2020’de Sri Lanka, Guatemala ve Nepal, 2021’de ise Kolombiya, Meksika/Zapatistalar ve Ruanda vakalarına ilişkin raporlar yayınladık. Proje bu yıl Kamboçya, Sudan, Güney Afrika, Filipinler ve Endonezya vakalarıyla devam ediyor.
DİSA olarak çatışma çözümü ve barış inşası konusunda dünya deneyimlerine ilişkin bilgi üreterek Kürt meselesinin barışçıl, demokratik yollarla çözümüne katkı sunmayı amaçlıyoruz. Söz konusu seriyle sivil toplum aktörleri başta olmak üzere, çatışma çözümü ve barış inşası konusunda çalışan aktörlerin, farklı zaman ve mekânlarda meydana gelen vakalara ilişkin bilgilere erişimine yardımcı olmak istiyoruz. Projeyle ayrıca çatışma çözümü ve toplumsal barış inşası alanında akademik çalışmaların yapılmasını teşvik etmeyi ve genç araştırmacıları desteklemeyi arzuluyoruz.
Filipinler/Bangsamoro vakası Kürt çatışmasının çözümüne dair birçok ders içeriyor. Rapor kapsamında bu detayları görmek mümkün. Bu vakayı kıymetli kılan özellik şudur: Türkiye 2012 yılından itibaren dört arabulucu ülkeden biri olarak barış sürecine destek sundu. Barış sürecinin tüm aşamalarında yer alan Türkiye ayrıca Moro İslami Kurtuluş Cephesinin silahsızlanma sürecini yönetmek üzere kurulan uluslararası “Bağımsız Silahsızlandırma Organı” adlı mekanizmaya başkanlık etti. 2013-2015 Çözüm Süreci boyunca ve sonrasında hem hükümetin hem de bir sivil toplum aktörünün Kürt meselesi gibi kimlik temelli teritoryal bir çatışma olan Filipinler/Bangsamoro çatışmasının sonlanması ve barışın inşa edilmesi sürecine katılmasına rağmen, bu vakanın Türkiye kamuoyu tarafından neredeyse hiç bilinmemesi dikkat çekicidir. Rapor, siyasi karar alıcılar ve sivil toplum aktörleri başta olmak üzere, konuya ilgi duyanlar için iyi bir başlangıç noktası olacaktır.